Maakt geld gelukkig? Soms, blijkt uit allerlei onderzoek. Straatarme mensen die rijk worden, gaan het leven zonniger inzien. Maar bij iemand die genoeg verdient om in zijn basisbehoeften te voorzien, leidt een inkomensverhoging alleen tot een tijdelijke groei in geluksgevoel. Na een jaar is daar niets meer van over.

En inderdaad: hoewel de levensstandaard in westerse landen de laatste tientallen jaren enorm is gestegen, zijn de mensen er niet gelukkiger dan in de goede oude tijd. Dat komt doordat de mensen al dat geld vooral aan zichzelf besteden, betogen Elizabeth Dunn, Lara Aknin en Michael Norton deze week in Science. De eerste twee zijn psychologen uit Vancouver, Canada. Norton werkt bij de afdeling Marketing van de bekende Harvard Business School in Boston, Verenigde Staten. Ze deden een serie onderzoeken om vast te stellen of geld weggeven voor meer geluksgevoel zorgt.

Een eerste test was een representatieve steekproef onder de Amerikaanse bevolking. Daarin kregen 632 mensen onder meer de vraag om hun geluk een cijfer tussen 1 en 5 te geven. Ook moesten ze aangeven wat hun jaar inkomen was en hoeveel geld ze in een gemiddelde maand kwijt waren aan vier categorieën uitgaven: gewone rekeningen en dergelijke, cadeautjes voor zichzelf, cadeautjes voor anderen en goede doelen. De eerste twee werden opgeteld tot ‘persoonlijke uitgaven’ en de laatste twee tot ‘prosociale uitgaven’, oftewel uitgaven aan anderen.

De onderzoekers vonden geen verband tussen het bedrag dat iemand aan zichzelf uitgaf en zijn geluksgevoel. Wel relevant was het geld dat anderen ten goede kwam. Het geluksgevoel steeg met die uitgaven mee. Er was ook een lichte correlatie tussen de hoogte van het inkomen en het geluksgevoel – hoe meer geld, hoe meer geluk. Dat effect was onafhankelijk van het weggeef-effect.

In een volgende onderzoekje namen Dunn en haar collega’s zestien medewerkers onder de loep die een bonus van hun werkgever hadden gekregen (gemiddeld bijna vijfduizend dollar). Zes tot acht weken nadat ze dit geld hadden ontvangen, beantwoordden ze de vraag waaraan ze het hadden besteed. Geld besteden aan anderen bleek de enige factor met voorspellende waarde te zijn. De manier waarop ze hun bonus besteed hadden, was dus een betere voorspeller voor geluk dan de hoogte van die bonus.

Daarna volgde een praktijkproef, waarin 46 studenten ’s morgens aan moesten geven hoe gelukkig ze zich voelden en daarna een envelop kregen. Daarin zat vijf of twintig dollar en een opdracht. De ene helft moest het geld aan zichzelf besteden, de andere helft aan een cadeau voor iemand anders of een goed doel. Om vijf uur ’s middags volgde opnieuw een ‘geluksmeting’. Geld weggeven kwam ook hier uit de bus als beste manier om je eigen geluksgevoel te verhogen.

“Ons werk laat zien dat het minstens zo belangrijk [voor hun geluksgevoel] is hoe mensen hun geld uitgeven, als hoeveel geld ze verdienen”, schrijven Dunn en haar collega’s in Science. Kortom: van geven wordt je gelukkig. Simpel, maar het past niet bij de menselijke intuïtie. Dat lieten de onderzoekers zien in een laatste test.

Ze vroegen aan studenten waar ze dáchten het meest gelukkig van te worden: vijf of twintig euro, zelf houden of weggeven. Van de 109 studenten dachten er 69 dat hun geluksgevoel het meest zou toenemen als ze het geld mochten houden, en dan liever het hoge dan het lage bedrag uiteraard. Volkomen ten onrechte, want in de praktijk maakte het weggeven van vijf dollar beduidend blijer.

Mensen zien een eenvoudige manier om gelukkiger te worden dus over het hoofd, aldus de onderzoekers. Het zou wellicht nuttig zijn om ze daar van overheidswege op te wijzen, menen ze. Op die manier kunnen stijgingen in het bruto nationaal product omgezet worden in een verhoging van het bruto nationaal geluk.

“Leuk. Al komt dit natuurlijk niet helemaal onverwacht”, reageert Neerlands ‘geluksprofessor’ Ruut Veenhoven (Erasmus Universiteit) op de publicatie. Hij past vandaag op zijn kleinkinderen, maar vindt het geen probleem om de pers even te woord te staan. Veenhoven: “Het was al bekend dat gelukkige mensen vrijgeviger en aardiger zijn dan ongelukkige. Maar het omgekeerd, dat je van geven gelukkig wordt, was nog niet aangetoond. Dus dat is nieuw. Hoe sterk dit effect is en of het voor iedereen werkt, zal de komende jaren vast verder worden uitgezocht.”

Elizabeth Dunn, Lara Aknin en Michael Norton: ‘Spending money on others promotes happiness’, Science, 21 maart 2008